Op veel basisscholen is het onderwijs vakgericht georganiseerd. Er is een taalmethode, een aparte methode voor lezen, een methode voor de creatieve vakken, een methode voor wereldoriëntatie etc. Alle vakken staan los van elkaar. Tevens is het voor de leerlingen niet altijd duidelijk wat én waarom ze iets gaan leren en hoe dat wat er geleerd wordt, met elkaar samenhangt. De betrokkenheid van leerlingen kan vaak beter, want op momenten dat er vanuit een thema gewerkt wordt neemt de betrokkenheid toe.
Bovenstaande was voor het Kaleidoscoopteam zeer herkenbaar. Vandaar dat wij gedurende schooljaar 2024-2025 op zoek zijn gegaan naar een andere en eigentijdse onderwijsorganisatie. We hebben onderzoek gedaan naar “wat werkt”. We werden geïnspireerd door de visie en werkwijze van “GO”.
De visie van GO! is stevig geworteld in wetenschappelijk onderzoek. Inzichten van o.a. E.D. Hirsch, Daniel Willingham, Gert Biesta en Harvard Project Zero laten zien dat:
- Kennisontwikkeling essentieel is om goed te kunnen lezen en denken
- Het aanbod van begrijpend lezen alleen resultaat oplevert als leerlingen voldoende wereldkennis hebben
- Leren betekenisvol wordt wanneer vakken en vaardigheden in samenhang worden aangeboden
- Thematisch onderwijs de motivatie, het eigenaarschap en de taalontwikkeling versterkt
Wij vertalen door het werken met GO deze inzichten naar de praktijk, met een aanpak waarin inhoud, taal en denken hand in hand gaan.
In een cyclus van twee schooljaren komen acht rijke thema’s aan bod, ieder schooljaar worden er vier thema’s behandeld. Het thema de ruggengraat is van álle lessen; taal, lezen, wereldoriëntatie, burgerschap, kunst en cultuur: alles komt samen en krijgt betekenis. Ieder thema komt na twee jaar weer terug in het aanbod, dan met nieuwe deelonderwerpen en verdieping. Zo bouwen we kennis op van groep 1 t/m 8.
Verwonderen: elke week start met een moment waarop de nieuwsgierigheid geprikkeld wordt. Door een plaat, een presentatie, een krantenkop, enz. We stellen “verwondervragen”, leerlingen bedenken vragen en we gaan met elkaar op zoek naar het antwoord.
Kennis opbouwen: we gebruiken teksten (in de ruimste zin van het woord) om kennis over te dragen. Ook gebruiken we beeldmateriaal en delen we ervaringen om zo de kennis over het onderwerp uit te breiden. Wekelijks staat er een deelonderwerp van het thema centraal.
Kennis verwerken: als er voldoende kennis is, gaan de leerlingen aan de slag met een opdracht waarin ze laten zien wat ze nu weten over het onderwerp. Dit zijn verschillende opdrachten waarbij doen, denken en onderzoeken aan bod komen. Soms in één opdracht, soms zijn het verschillende opdrachten. Leerlingen krijgen regelmatig de gelegenheid om hun opdrachten te presenteren, zowel in groepsverband als schoolbreed (bv met een kijkmiddag voor ouders).
Reflecteren: aan het einde van de week bespreken we met elkaar wat we hebben geleerd. Wat weten we nu, waar zijn we van onder de indruk, wat willen we nog meer te weten komen?
Door vakken te integreren in een samenhangend thema, ontstaat onderwijs dat rijker is van inhoud en meer context biedt aan leerlingen. Kinderen begrijpen waaróm ze lezen, waaróm ze schrijven, en wat ze willen zeggen of onderzoeken. Ze leren taal gebruiken als instrument om de wereld te verkennen. En ze bouwen stap voor stap een brede, betekenisvolle kennisbasis op – precies wat ze nodig hebben om later complexe teksten te begrijpen, kritisch te denken en zelf een waardevolle bijdrage te leveren aan de samenleving. De 21e eeuwse vaardigheden nemen daarmee een belangrijke plek in in ons onderwijs en dat is precies wat we willen.
Naast het werken met GO maken we bewuste keuzes in ons onderwijsaanbod. Vakken als rekenen, technisch lezen, spelling en grammatica blijven buiten de integratie, omdat die vragen om een gerichte en duidelijk opgebouwde instructie, waarin systematisch geoefend wordt. Deze kernvaardigheden zijn belangrijk, maar vragen een andere didactiek. Wat geïntegreerd wordt, krijgt betekenis en verdieping. Wat doelgericht geoefend moet worden, krijgt focus en structuur. Beide zijn nodig – maar niet op dezelfde manier.
